استاندارد سیم و کابل

سیم لاکی مرغوب طبق استانداردهای از پیش تعیین شده توسط استاندارد ملی ایران (ISIRI) و استاندارد بین المللی (IEC) تولید و ارائه می شود. در واقع اینکه هر سیم و کابل دارای چه نوع شکل فیزیکی و ظاهری باشد، و جنس روکش و یا عایق آن، رنگ سیم ها و هادی ها، برچسب روی سیم، سطح مقطع آن و موارد دیگر در نظر گرفته می شود، تا تشخیص استاندارد سیم و کابل صورت گیرد.

 با توجه به اینکه یکی از دلایل عمده آتش سوزی در شهرها اتصال سیم و کابل های برق غیر استاندارد است و قاعدتاً استاندارد سیم ها ضامن جان مردم است به کارگیری و تشخیص سیم و کابل استاندارد اهمیت بسزایی پیدا می کند. تا که تمامی تولیدکنندگان سیم و کابل نیز موظف به دریافت علامت استاندارد جهت تولید و ارائه محصولات خود به مصرف کنندگان هستند.

آشنایی با استانداردهای سیم و کابل

به طور معمول جهت تولید سیم و کابل باید یک سری استانداردها که در قالب قانون اصلاح قوانین و مقررات موسسه استاندارد تحقیقات و صنعت قید شده رعایت گردد تا سیم و کابل مرغوب و مطمئن تحویل خریدار و متقاضی شود. توسط این چهارچوب استاندارد است که حتی می‌توان سیم و کابل اصل را از تقلبی تشخیص داد و یک سیم کشی ایمن و بدون خدشه به انجام رساند.

همانطور که میدانیم یک کابل استاندارد از چند رشته سیم و یا هادی تشکیل شده است که توسط یک و یا چند عایق پوشش داده شده اند. یک مرجع اصلی در تولید سیم و کابل ولتاژ اسمی است که به عنوان ولتاژ اصلی در نظر گرفته می‌شود و کلیه آزمون های الکتریکی بر اساس آن صورت می پذیرد.

پیشنهاد مطالعه: سیم لاکی چیست؟

جهت تشخیص هر کابل استاندارد یک سری علائم اختصاری روی آن قید شده است که هر کدام از این علائم نشان دهنده یکی از خصوصیات سیم و کابل خواهد بود. این نامگذاری اصولاً از داخلی ترین بخش هر سیم و کابل صورت می‌پذیرد.

چگونگی ساختمان یک کابل

طبق استاندارد VDA آلمان که از حروف جهت شناسایی کابل استفاده می‌شود. اکثر کابل ها بر روی سطح خود دارای چهار گروه عبارت حک شده هستند. که هر کدام نشان دهنده ساختار و خصوصیات یک بخش از کابل است. جهت نامگذاری راحت تر و اصولی این ۴ گروه عباراتی درون ۱۱ سلول قرار میگیرد.

ساختمان یک کابل شامل چهار گروه است:

1. هادی
2. عایق
3. شیلد
4. نوع زره و یا آرمو

بخش اول هادی: که همانطور که از نامش پیداست جنس هادی کابل را نشان می دهد. که در واقع مشخصات لایه های اصلی کابل را نمایان می کند. هنگامی که از حرف N استفاده شود گویای مسی بودن هادی است. و در صورتی که در کنار حرف N حرف A نیز قرار گیرد. بیانگر یک هادی آلومینیومی خواهد بود .که قاعدتاً در تصویر ساختمان کابل سلول شماره یک و دو را به خود اختصاص می‌دهد.

بخش دوم عایق: که شامل حروف اختصاری Y نشان دهنده عایق PVC، 2Y نشان دهنده عایق پلی اتیلن، 2X نشان از یک عایق XLPE و یا پلی اتیلن کراسلینک شده می دهد.

پیشنهاد مطالعه: عایق حرارتی سیم برق

بخش سوم شیلد: دارای حروف اختصاری زیر است که نشان دهنده هادی حفاظتی و تعداد رشته‌های آن است.

C: غلاف مسی پوسته هم مرکز بافته شده از سیم های مسی و تسمه مسی

CW: غلاف مسی که به صورت موج دور تا دور کابل پوشانده و یک تسمه نازک مسی به صورت مارپیچ آنها را نگه داشته است.

CE: هادی هم مرکز مسی روی هسته

S: حفاظ از نوع سیم مسی را نشان می دهد

SE: حفاظ مسی بر روی هر هسته

H: یکسری ورق جهت محدود کردن حوزه که دور هر سیم پیچیده و یا عایق می شود.

F: حفاظ طولی مقاوم در برابر آب

بخش چهارم زره یا آرمور

B: زره نوار فولادی

F: ذره از سیم های فولادی گالوانیزه سخت

G: نوارهای فولادی گالوانیزه مارپیچی

R: ذره از سیم های فولادی گالوانیزه با مقطع گرد

بخش پنجم عایق بیرونی یا روکش خارجی

A: روکش ساخته شده از مواد فیبری

K: غلاف سربی

KL: غلاف نازک آلومینیومی

Y: غلاف از جنس PVC

TY: غلاف از جنس پلی اتیلن

هر کابل می‌تواند دارای عایق خارجی و داخلی باشد. قاعدتاً همان طور که در بالا اشاره شد می تواند از جنس پی وی سی و غیره پوشش داده شود. در خصوص عایق داخلی که عمدتاً از جنس سرب و آلومینیوم است؛ جهت کاربردهای مختلف استفاده می‌گردد. هنگامی که یک کابل هر دو عایق را همزمان با هم داشته باشد در کدگذاری استاندارد حروف اختصاری هر دو قید می شود.

بخش ششم هادی حفاظتی

J: هادی محافظ هادی رنگ سبز/ زرد مسی

O: فاقد هادی محافظ هادی به رنگ سبز/ زرد مسی

معمولاً در کابل های multi core دیده می شود و نشان از آن است که یکی از رشته کابل های مورد نظر از نوع سبز و یا زرد (ارت) است. در مقابل حرف O قرار دارد که بیانگر فاقد بودن کابل از سیم سبز و زرد است.

بخش هفتم و هشتم که به ترتیب تعداد رشته و سطح مقطع کابل را نمایش می دهند و به عنوان یک حاصل ظرب در کنار هم قرار می‌گیرند. این بخش از مهمترین مشخصه کابل محسوب می‌شود. عدد اول سمت چپ تعداد رشته و عدد دوم سطح مقطع خواهد بود.

بخش نهم و دهم نوع هادی کابل: هادی و هسته کابل به صورت گرد و مثلثی تولید و ارائه می شود. برای مشخص کردن شکل هادی از حروف اختصاری استفاده می گردد. شایان ذکر است این هادی ها دارای دو خاصیت افشان و یا مفتولی نیز هستند.

1. R: هادی با مقطع گرد
2. S: هادی با مقطع مثلثی
3. O: هادی با مقطع بیضی شکل
4. E: هادی مفتولی با مقطع گرد
5. M: هادی رشته‌ای افشان
6. H: هادی با مقطع گرد توخالی
7. V: هادی فشرده
8. به عنوان مثال:
9. SE کابل هادی مثلثی یا سکتوری است که هر سکتور به صورت مفتول خواهد بود.
10. ‏Re کابل مفتولی و گرد
11. SM کابل رشته‌ای سکتوری

بخش یازدهم سطح ولتاژ: در نهایت سلول آخر که بیانگر سطح ولتاژ کابل است و بر حسب کیلو ولت نمایش داده می شود. در واقع بر این اساس می‌توان محل کاربرد کابل نوع فشار قوی و ضعیف و متوسط بودن آن را مشخص کرد.

رنج ولتاژ اسمی یا نامی از 1/6/0 الی 132/76 در نظر گرفته می‌شود.

حروف ویژه جهت نشان دادن ویژگی خاص در کابل ها که گاهی از این حروف استفاده می گردد.

Z: کابل کنترل شماره‌گذاری شده

A: تک رشته

F: انعطاف پذیر

E: ایمنی ذاتی با رنگ آبی

TR: پوسته بیرونی شفاف جهت استفاده در کابل های کنترلی

B: دارای سیم تخلیه

PU: پلی اورتان

یک مثال جهت آشنایی بهتر با کد های اختصاری استاندارد

NYY-O 3*120 RM 0/6/1 KV

یک کابل سه رشته های هادی مسی به شکل گرد و سطح مقطع ۱۲۰ میلیمتر مربع و دارای یک لایه عایق داخلی پی وی سی و یک لایه عایق خارجی پی وی سی و سطح ولتاژ 1/6/0 ولت است.

استاندارد کابل های فشار ضعیف مصرفی در ساختمان‌ها

• NYY: کابل با هادی مس دارای عایق پلاستیکی
• NAYY: کابل هادی آلومینیوم و عایق پلاستیکی
• NYKB: کابل با هادی مس، عایق پلاستیک و غلاف سرب و زره فولادی
• NYYGB: کابل با هادی مس عایق، غلاف پلاستیکی و زره فولاد گالوانیزه
• NKBA: قاب با هادی مس، عایق کاغذ، غلاف سرب زره فولادی و پوشش خارجی الیاف گیاهی

پیشنهاد مطالعه: وارنیش چیست؟

استاندارد سیم کشی مسی

سیم ها نیز مانند کابل ها دارای ساختمان خاص خود هستند که به طور کلی از دو بخش هادی و عایق تشکیل شده‌اند. هادی سیم از جنس مس و آلومینیوم است و بخش عایق آن از مواد پلاستیکی تشکیل شده است.

سیم‌ها را با توجه به حروف اختصاری توسط استاندارد VDA که روی قسمت خارجی آن حک شده شناسایی و استفاده می‌کنند.

NYA: دارای یک سیم تک لا به همراه روکش از جنس پی وی سی و با ولتاژ نامی 450/750 ولت است. این نوع سیم ها جهت نصب ثابت در لوله بر روی دیوار و تابلو برق که دارای محیط خشک هستند کاربرد فراوان دارند.

NYAF: هادی این سیم ها از نوع افشان منعطف که از این مس نرم ساخته شده و عایق آن از پی وی سی و دارای ولتاژ نامی 750/450 ولت است. همانند NYA در محیط‌های خشک قابل استفاده است.

NYN: مجموعه از سیم‌های مسی که هر کدام با یک عایق pvc پوشانده شده و چند نوع از آن با هم در یک کلاف روکش pvc قرار گرفته اند. که معمولاً در زیر گچ و یا کولر قابل استفاده هستند.

NYFA: مجموعه از سیم‌های مسی به هم تابیده که توسط PVC شده‌اند. کاربرد آنها در داخل لوله پی وی سی و فولادی به صورت ثابت است.

NYFAZ: سیم های مسی تابیده شده هستند که به صورت موازی با هم رعایت شده اند و به صورت ثابت برای مصارف روشنایی قابل استفاده هستند.

Y: دو، سه و یا چهار رشته مسی که توسط PVC عایق شده اند و به صورت ثابت درون لوله pvc و فولادی جهت استفاده در زنگ اخبار، خطوط تلفن و سایر دستگاه های هشدار دهنده به کار گرفته می‌شوند.

T: شامل سری سیم های کواکسیال هستند.

پیشنهاد مطالعه: بهترین مارک سیم لاکی در بازار ایران

روش تشخیص سیم و کابل استاندارد

جهت تفکیک و تشخیص دادن سیم و کابل های استاندارد به صورت فیزیکی و ظاهری میتوان اقدام کرد:

• در این روش ابتدا سیم و کابل باید به خوبی بررسی گردد تا بدون هیچگونه برآمدگی و فرورفتگی باشد. البته به جز در مواردی که سطح سیم دارای موج است.
• روکش و عایق سطح سیم و کابل هرگز قطور نیست. در این حالت به قطر سیم های به کار رفته دقت بفرمایید. چرا که امکان کم کردن قطر سیم ها و افزایش عایق آنان وجود دارد. که در این حالت وزن سیم افزایش پیدا کرده و آسیب پذیری بالایی برای آن رقم زده می‌شود. به طوری که به کارگیری این سیم‌ها احتمال آتش سوزی را بالا میبرد.
• ضخامت روکش حتماً به خوبی بررسی شود. چرا که ضخامت زیاد باعث شکستگی آن خواهد شد و در حالت عکس آن نیز سطح مقطع سیم کمتر خواهد شد.
• در صورتی که سطح مقطع سیم کمتر از حد معمول به نظر می رسید کافیست روکش سیم را برداشته و با میکرومتر قطر یک رشته سیم را بررسی و اندازه گیری کنید. قطری که به دست می آید بر عدد دو تقسیم شود تا شعاع آن به دست آید. در نهایت با ضرب سطح مقطع در تعداد رشته سیم ها به عدد اصلی سطح مقطع سیم می رسید. که در این صورت می‌توانید با سطح مقطع مد نظر مقایسه کنید.
• رنگ مس به کار رفته در سیم ها نیز دلیلی بر تشخیص استاندارد و یا غیر استاندارد بودن آن است. جهت اطمینان از مقدار مس به کار رفته کاست کافی است انتهای سیم را برش بزنید. اگر سیم زرد رنگ و درخشان بود مس استفاده شده در آن مورد تایید است. اما در صورتی که رگه‌های سیاه رنگ به چشم می‌آمد و یا اینکه سیم های افشان از درخشندگی خوبی برخوردار نبودند قاعدتاً در سیم از آهن استفاده شده است.
• سر سیم ها و یا وایرشو ها یک وسیله جهت تشخیص کابل و سیم های استاندارد هستند. به طوری که سیم با قرار گرفتن در سر سیم اگر به طور کامل در آن محکم نشود نشان از نامرغوب بودن خود می دهد.
• بررسی مرکزیت هادی سیم با برش سیم است. مقطع و بررسی هادی یا همان مس که دقیقا در وسط سیم قرار گرفته است.
• بررسی مرکزیت سیم‌ها برش از سطح مقطع و بررسی غلاف دور سیم ها که به طور یکسان پوشش داده شده باشد.
• جدا کردن سیم ها از غلاف باید به راحتی و به سادگی صورت پذیرد.
• ضخامت روکش نباید از استانداردهای تعریف شده کمتر باشد.
• بررسی مقاومت هادی توسط اهم متر
• سطح هادی کاملاً شفاف و درخشان باشد و نباید سیاهی به نظر برسد چرا که نشان دهنده وجود آهن در آن است که اکسیده شده است.
• حتما انعطاف پذیری هادی را بررسی کرده چرا که یک هادی نباید شکننده باشد.

مخفف سازمان موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران ISIRI و کمیسیون بین المللی الکتروتکنیکی IEC

تولید و ارائه سیم و کابل چه در داخل و چه در خارج شامل استاندارد هایی است که با وجود آنان احتمال هرگونه خطر به حداقل خود در سیم کشی ها و سایر کاربرد های برق و الکترونیک خواهد رسید. استاندارد سیم و کابل تحت قانون اصلاح قوانین و مقررات موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران و استاندارد بین المللی مقرر و تعیین شده است.

در تاسیسات الکتریکی سیم کشی ساختمان ها و کارگاه ها و غیره باید از محصولاتی استفاده کرد که طبق استاندارد سیم کشی مسی تعریف شده باشند. و جهت خرید از هرگونه کابل و سیم به صورت حضوری بهتر است از راه های تشخیص سیم و کابل استاندارد بهره گرفت تا بدون هیچ گونه خطری یک سیم کشی ایمن و مطمئن برای ساختمانها و تاسیسات داشته باشیم.

گردآوری توسط: /https://iransimlak.com

/https://www.isiri.gov.ir/portal/home